Chúng ta đều hiểu bậc làm cha mẹ luôn yêu thương và mong muốn con cái mình được những gì tốt nhất, học tập ở những ngôi trường có chất lượng tốt nhất, được vui chơi, phát triển toàn diện. Vậy với tình huống giả định rằng khi đi siêu thị mua sắm, bé nhà bạn nhìn thấy một món đồ chơi rất đắt và muốn mua cho bằng được thì với tư cách là một người cha/mẹ, hãy cho tôi biết bạn sẽ lựa chọn đáp án mà bạn mong muốn nào dưới đây:
Đáp án 1: Vẫn sẽ chiều con bằng mọi cách. Có thể thấy đắt cũng khuyên con không nên mua, nhưng nếu con quá đòi, giận dỗi khóc ăn vạ thì sẽ ráng chiều con mua cho bằng được.
Đáp án 2: Sẽ dạy con nếu muốn mua được món đồ con yêu thích thì phải tiết kiệm hoặc tự tìm cách phù hợp với sức nhỏ để kiếm tiền mua món đồ mà con yêu quý để con nhận thức ban đầu hiểu rằng “muốn cắt lúa thì phải khom lưng”, từ đó sẽ hiểu nỗi vất vả của cha mẹ khi kiếm được tiền nuôi bé khôn lớn.
Nếu bạn vẫn đang chọn đáp án đầu tiên và vẫn muốn sử dụng đáp án đó cho tình huống trên thì không vấn đề gì cả, mỗi cha mẹ đều có cách yêu thương con cái của mình. Còn nếu bạn đang thực hiện đáp án 1 nhưng muốn thay đổi theo đáp án 2 mà trước giờ không có cách nào hoặc vẫn đang loay hoay tìm phương án khác để thay thế đáp án 1 thì bài viết này đích thị là dành cho bạn. Hãy cùng tìm hiểu xem nhé!
6 chiếc lọ tài chính là gì?
6 chiếc lọ là phương pháp quản lý tài chính cá nhân được tạo ra bởi tác giả T. Harv Eker trong cuốn sách “Secrets of the Millionaire Mind”. Theo đó, quản lý tài chính theo phương pháp này có nghĩa là bạn sẽ chia thu nhập thành 6 chiếc lọ tương ứng với số phần trăm khác nhau để đáp ứng các mục đích khác nhau:
- Lọ 1: Chi tiêu cần thiết (NEC) – 55% thu nhập
NEC bao gồm những khoản chi tiêu thiết yếu cố định hàng tháng như: tiền thuê nhà, tiền chợ, tiền điện, tiền nước,…
- Lọ 2: Tiết kiệm dài hạn (LTS) – 10% thu nhập
Chiếc lọ này sẽ giúp bạn có khoản dự phòng cần thiết trong các trường như: ốm đau, thất nghiệp,… Về lâu dài, chiếc lọ này còn có thể giúp bạn thực hiện được những kế hoạch như: nuôi dạy con cái, mua nhà, mua xe, du lịch,… Tỷ lệ tối ưu cho chiếc lọ tiết kiệm này là 10%. Gia đình bạn có thể bỏ ống heo hay gửi tiết kiệm ngân hàng để tránh bạn phát sinh sử dụng nó.
- Lọ 3: Giáo dục (EDU) – 10% thu nhập
Đầu tư cho bản thân bằng việc học sẽ giúp bạn nâng cao nghiệp vụ, phát triển khả năng của mình và thậm chí là cà phê bạn bè, mở rộng mối quan hệ để gia tăng thu nhập. Theo đó, bạn có thể trích 10% thu nhập của bản thân để học thêm ngoại ngữ, các khóa học nghiệp vụ cần thiết, khóa học quản lý tài chính,… hoặc sách để tự trau dồi kiến thức tại nhà.
- Lọ 4: Hưởng thụ (PLAY) – 10% thu nhập
Sau những giờ làm việc và học tập mệt mỏi nên có những giờ giải trí để lấy lại năng lượng, thư giãn sau những giờ làm việc căng thẳng. Bạn có thể giảm phần trăm của lọ này, nhưng không nên bỏ qua nó bởi việc giải trí là rất cần thiết để cân bằng cuộc sống, động lực để bạn tiếp tục phát triển. Theo đó, 10% so với tổng thu nhập là mức cần thiết cho lọ PLAY.
- Lọ 5: Tự do tài chính (FFA) – 10% thu nhập
Lọ tự do tài chính cũng là một phần quan trọng trong quy tắc 6 chiếc lọ. Chiếc lọ này có nhiệm vụ giúp bạn có thêm khoản thu nhập thụ động, từ đó gia tăng tài sản để hướng đến sự tự do tài chính. Cụ thể, bạn có thể trích 10% thu nhập để gửi tiết kiệm tại ngân hàng, đầu tư chứng khoán, trái phiếu, mua vàng… . Đối với xu hướng gia tăng vàng hiện nay, trong khả năng bạn có thể mua từ 1 phân vàng để tích luỹ dần nếu chưa đủ điều kiện mua số lượng vàng lớn trong một tháng.
- Lọ 6: Từ thiện (GIVE) – 5% thu nhập
Để hỗ trợ người thân hoặc xã hội, bạn có thể trích 5% thu nhập của bản thân. Với chiếc lọ này, bạn không cần quá cứng nhắc về phần trăm. Bạn có thể điều chỉnh trong giới hạn 1-5% cho chiếc lọ này.
Tuỳ theo hoàn cảnh của chính bản thân ở giai đoạn hiện tại mà bạn có thể điều chỉnh phần trăm của 6 chiếc lọ cho phù hợp với bản thân như lọ Từ thiện bạn có thể giảm phần trăm của chiếc lọ này nếu cần phải chi trả cho nhiều khoản khác nhưng hãy luôn trích một khoản quyên góp để giúp đỡ mọi người xung quanh, tuy nhiên với những lọ thiên về chi tiêu tài chính như lọ Nhu cầu thiết yếu, tỷ lệ tối ưu cho chiếc lọ này là 55%, nếu bạn chi trả quá 80% cho chiếc lọ này thì cần cân nhắc gia tăng thu nhập hoặc giảm bớt chi tiêu để đảm bảo sự tiết kiệm tài chính gia đình. Do đó, tuỳ vào hoàn cảnh và điều kiện của bản thân mà bạn cần gia giảm phần trăm 6 chiếc lọ cho phù hợp. Phương pháp này giúp bạn kiểm soát chi tiêu, hình thành thói quen tiết kiệm và đầu tư, từ đó đạt được sự cân bằng và tự chủ tài chính.
Tại sao cần áp dụng 6 chiếc lọ cho trẻ Mầm non & Tiểu học để dạy con về tiền bạc?
Trước hết chúng ta cần hiểu độ tuổi chính thức của trẻ Mầm non là từ 3 tuổi đến dưới 6 tuổi (thường vào lớp lá/chuẩn bị vào lớp 1 khi 5 tuổi), với cấp tiểu học độ tuổi chính thức là từ 6 tuổi đến hết 11 tuổi. Thông thường, trẻ 6 tuổi sẽ vào Lớp 1 và kết thúc bậc tiểu học vào năm 11 tuổi (hết Lớp 5).
Tính cách của một đứa trẻ không hình thành đột ngột mà là một quá trình kéo dài, nhưng các nhà tâm lý học đều đồng ý rằng nền tảng cốt lõi của tính cách được hình thành trong giai đoạn sớm nhất của cuộc đời:
- Giai đoạn Quan trọng nhất (0 – 6 tuổi): Giai đoạn từ sơ sinh đến khi trẻ vào tiểu học được coi là giai đoạn vàng để định hình các phẩm chất cơ bản như sự tự tin, lòng tự trọng, khả năng kiểm soát cảm xúc và các thói quen xã hội.
- Thiết lập Cốt lõi (Đến 7 tuổi): Đến khoảng 6-7 tuổi (khi trẻ bắt đầu vào lớp 1), các nét tính cách chủ đạo của trẻ thường đã ổn định và rất khó thay đổi về sau. Do đó, mọi sự can thiệp và giáo dục nền tảng cần phải được thực hiện hiệu quả nhất trong những năm mầm non này.
Do đó, bạn hoàn toàn có thể bắt đầu dạy con áp dụng 6 chiếc lọ từ 3 tuổi đến 11 tuổi để dạy con bài học đặc biệt quan trọng về giá trị của đồng tiền: để con biết cách chi tiêu, sử dụng tiền và quan trọng hơn hết là biết quý trọng giá trị đồng tiền mà cha mẹ đã cực khổ làm ra.
Hướng dẫn từ A đến Z trong việc áp dụng 6 chiếc lọ cho trẻ Mầm non & Tiểu học
6 chiếc lọ là một phương pháp phức tạp nhất là với độ tuổi trẻ nhỏ vì nó bao gồm các khái niệm trừu tượng như đầu tư và cho đi. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể dạy con về tiền bạc từ phương pháp này nhưng theo một lộ trình cụ thể:
- Bắt đầu với cơ bản (3 – 5 tuổi – Mầm non): Bạn nên bắt đầu bằng phiên bản đơn giản hóa, chỉ với 3 chiếc lọ cơ bản: Tiêu dùng, Tiết kiệm, và Cho đi (Thiện tâm). Trẻ ở độ tuổi này có thể hiểu được sự trì hoãn (Delayed Gratification) và sự khác biệt giữa các mục đích.
- Áp dụng 6 Lọ hoàn chỉnh (6 – 8 tuổi – Tiểu học): Đây là độ tuổi lý tưởng nhất để dạy con toàn bộ 6 chiếc lọ, vì:
- Khả năng Toán học: Trẻ đã học phép cộng trừ và có thể chia các khoản tiền chính xác hơn.
- Hiểu khái niệm Đầu tư: Trẻ bắt đầu hiểu được khái niệm “tiền làm ra tiền” (Lọ Tự do Tài chính) và có thể kiên nhẫn hơn với các mục tiêu dài hạn.
Bạn có thể áp dụng theo 5 bước sau đây để con học về các chiếc lọ dù ở độ tuổi Mầm non hay Tiểu học:
- Bước 1: Giới thiệu cho con về những chiếc lọ
Bạn không cần phải mô tả quá cặn kẽ, chuyên môn học thuật về 6 chiếc lọ nhất là với những bé độ tuổi Mầm non, hãy dùng những từ ngữ và cách thức thật đơn giản để bé hiểu dần khái niệm và ý nghĩa của 3 lọ cơ bản: Tiêu dùng (bé có thể tuỳ ý tiêu xài), Tiết kiệm (bé tiết kiệm để dùng cho mục đích nào đó), và Cho đi (tiền mà bé dùng để giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn).
Từ độ tuổi tiểu học bé đã có thể hiểu được về 6 chiếc lọ, nên bạn có thể mô tả khái quát về cả 6 chiếc lọ cho bé. Ngoài 3 lọ được mô tả trên, 3 lọ còn lại là: Đầu tư (cách bé dùng tiền kiếm ra tiền), Giáo dục (để bé phát triển bản thân), Hưởng thụ (bé được vui chơi tuỳ thích). Ở độ tuổi này, các bé đã dần nhận thức và hiểu rõ và các khái niệm của 6 chiếc lọ và kiên nhẫn thực hiện các mục đích của 6 chiếc lọ mà cha mẹ hướng dẫn.
- Bước 2: Giúp con tính toán phần trăm phân bổ cho các lọ
Sự khác nhau ở độ tuổi cũng như mục đích theo từng giai đoạn của con có thể ảnh hưởng đến phần trăm phân bổ cho các lọ, không nhất thiết sẽ cứng nhắc theo con số phần trăm thông thường ở các lọ theo phương pháp của T. Harv Eker. Chẳng hạn, ở độ tuổi Mầm non bé sẽ có 3 lọ cơ bản: Tiêu dùng, Tiết kiệm, và Cho đi thì 3 lọ vẫn có thể cân chỉnh cho nhau tuỳ hoàn cảnh và nhu cầu của bé. Ví dụ, bé đang cần tiết kiệm để tương lai theo học 1 lớp vẽ hay nghệ thuật nào đó thì đấy là mục đích lớn và cần tiết kiệm lâu dài thì có thể phân chia tỷ lệ 50% cho lọ Tiết kiệm, ở độ tuổi bé cha mẹ vẫn còn nuôi nấng nên bé chỉ cần chi tiêu tầm 30% cho lọ Tiêu dùng của mình, 20% còn lại sẽ được phân bổ cho lọ Cho đi để con dần ý thức dù ít hay nhiều cũng nên chia sẻ với cộng đồng, giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn.
Với bậc tiểu học, bé có thể phân bổ số tiền của mình vào 6 lọ nhưng có thể cân chỉnh tỷ lệ phần trăm như lọ Tiết kiệm có thể chiếm 35% cho những mục đích học tập của bé trong tương lai như học đàn, học đại học, du học,… bé có thể tiết kiệm từ bây giờ vì đó là những khoản cần tích luỹ lâu dài. Để có thể thực hiện những mục đích đó bé có thể đầu tư học tiếng Anh hay các lớp học lấy chứng chỉ,… nâng cao khả năng, trình độ của mình, tỷ lệ tối ưu để bỏ vào lọ Đầu tư cho mục đích này nên chiếm khoảng 20%, các lọ còn lại sẽ tuỳ theo hoàn cảnh và nhu cầu của bé mà có thể tinh chỉnh tỷ lệ phần trăm cho cân xứng.
- Bước 3: Giúp con duy trì thói quen sử dụng tiền bạc theo các chiếc lọ
Với độ tuổi của trẻ nhỏ dù đã có ý thức nghe lời cha mẹ về việc thực hiện 6 chiếc lọ nhưng cha mẹ vẫn cần kiên nhẫn quan sát để nhắc nhở con khi có tiền (từ cha mẹ, ông bà,.. cho đến việc bé tự kiếm được khoản tiền bằng sức mình chẳng hạn thu gom giấy báo vụn bán ve chai đổi lấy vài đồng nhỏ) thì hướng dẫn con ngay về việc cân nhắc, tính toán bỏ tiền vào các lọ.
- Bước 4: Giúp con tháo gỡ những vướng mắc khi sử dụng tiền theo các chiếc lọ
Ở độ tuổi này, những thắc mắc cũng như sự mới lạ khi bé còn đang học cách xài tiền bạc theo 6 lọ là điều hoàn toàn dễ hiểu nhất là khi môi trường xung quanh bé các bạn tầm tuổi chưa chắc được gia đình hướng dẫn cách sử dụng tiền bạc theo 6 lọ (có thể không được hướng dẫn sử dụng tiền bạc theo 6 lọ hoặc hướng dẫn sử dụng tiền bạc theo cách khác tuỳ đó là tuỳ mỗi gia đình. Ở đây, tác giả không đánh giá hay so sánh việc nên dạy con theo 6 lọ từ sớm là tốt hay không tốt). Do đó, khi gặp những thắc mắc của trẻ nhỏ, bạn cần bĩnh tĩnh, kiên nhẫn và dùng những câu từ đơn giản hay những mẩu chuyện thú vị để bé hiểu và càng yêu thích cách áp dụng 6 chiếc lọ. Chẳng hạn, khi bé đang thắc mắc là rất muốn mua một món đồ chơi nhưng tiền ở lọ tiêu dùng không đủ thì có thể sử dụng tiền ở lọ tiết kiệm mà bé dùng cho mục đích học đàn để bù vào không, thì cha mẹ cần dạy bé mỗi một lọ là một số tiền cố định dùng cho mỗi mục đích riêng không thể tiêu lẻm vào lọ khác vì một lần thực hiện như vậy bé sẽ tự động bù khoản ở lọ này qua khoản đang thiếu ở lọ khác thì sẽ mất đi giá trị mục đích ban đầu của 6 lọ cũng như mục đích tiết kiệm để học đàn của bé sẽ càng khó đạt được nếu không có sự tuân thủ kỷ luật ngay từ ban đầu. Nếu bé vẫn rất muốn món đồ chơi ấy hãy hỏi con nhẹ nhàng rằng: Giữa việc nhất thời mua một món đồ chơi chơi được vài bữa rồi thôi và ước mơ trở thành nghệ sĩ đàn piano con sẽ chọn thế nào? Khi con đạt đước mơ trở thành nghệ sĩ piano con không những thực hiện được ước mơ của mình mà còn có thể có rất nhiều tiền để mua món đồ con thích. Bạn có thể hướng dẫn con cách kiếm thêm tiền để bỏ vào lọ Tiêu dùng để đủ số tiền mà con cần như bé có thể tự gấp một món đồ thủ công nho nhỏ và đem bán cho bạn bè cùng lớp nếu con khéo tay, hãy chọn một năng khiếu của con để khuyến khích bé vừa có thể phát huy sở trường vừa có thể học cách tự sức mình mà tiết kiệm mua được món đồ mình yêu thích để bé càng hiểu rõ giá trị của đồng tiền và ý nghĩa của sự kiếm tiền.
- Bước 5: Gương mẫu cho bé noi theo
Để việc dạy con học cách sử dụng tiền bạc theo 6 chiếc lọ đạt được hiệu quả cao nhất thì chính cha mẹ cần là người “tiên phong đi trước”, cha mẹ cũng quản lý tài chính gia đình theo 6 chiếc lọ để trẻ nhìn thấy và thực hành theo là cách tốt nhất để trẻ noi theo mà thực hiện. Ngoài ra đâu đó trong những lúc con hỏi về việc làm của cha mẹ hay việc tại sao cha hoặc mẹ hôm nay về muộn, bạn có thể khéo léo vừa giải thích vừa lồng ghép với con việc cha/mẹ đi làm vất vả cũng chỉ mong các con được ăn học đầy đủ, có cuộc sống tốt đẹp để con qua đó cảm nhận sự vất vả chăm chỉ kiếm tiền lo cho gia đình, con cái của cha mẹ thì bé sẽ càng thấu hiểu giá trị của đồng tiền mà cha mẹ đem về là không dễ dàng, qua đó bé sẽ thực tế cảm nhận sâu sắc bài học của việc tiết kiệm, tiêu dùng mà cha mẹ đã dạy mình qua 6 chiếc lọ.
Kết luận
Với Trẻ Mầm non hãy dạy con sử dụng 3 chiếc lọ cơ bản: Tiêu dùng, Tiết kiệm, và Cho đi (Thiện tâm). Còn Trẻ Tiểu học hãy dạy bé sử dụng cả 6 chiếc lọ.
Và dù ở độ tuổi Mầm non hay Tiểu học hãy áp dụng 5 bước sau để dạy con:
- Bước 1: Giới thiệu cho con về những chiếc lọ
- Bước 2: Giúp con tính toán phần trăm phân bổ cho các lọ
- Bước 3: Giúp con duy trì thói quen sử dụng tiền bạc theo các chiếc lọ
- Bước 4: Giúp con tháo gỡ những vướng mắc khi sử dụng tiền theo các chiếc lọ
- Bước 5: Gương mẫu cho bé noi theo
Note: Bài viết này hữu ích với bạn chứ? Đừng quên đánh giá bài viết, like và chia sẻ cho bạn bè và người thân của bạn nhé !